U nang buồng trứng là gì? Có nguy hiểm không?

U nang buồng trứng là gì?

U nang buồng trứng (Ovarian cysts) là sự phát triển của một khối u bất thường, nằm bên trên hoặc bên trong buồng trứng. Bên trong khối u này có thể chứa dịch tích tụ lâu ngày hoặc các mô mới tạo thành một nang có dạng chất rắn như bã đậu.

U nang buồng trứng là loại khối u thường gặp ở nữ giới, chiếm khoảng 80% khối u ở buồng trứng và chiếm 3,6% các ca bệnh phụ khoa.

Nguyên nhân gây u nang buồng trứng

Nguyên nhân trực tiếp gây ra u nang buồng trứng có liên quan đến hormone hoặc một số bệnh phụ khoa như lạc nội mạc tử cung, rối loạn hormone nội tiết, các vấn đề ở tuyến yên, tuyến giáp… Có nhiều nguyên nhân gây u nang buồng trứng bao gồm:

Dùng nhiều thuốc tránh thai chứa hormone nội tiết.
Chế độ ăn uống thất thường, dùng nhiều các thực phẩm như thịt, trứng, sữa chứa hormone tăng trưởng và ít các thực phẩm từ tự nhiên như hoa quả, trái cây.
Thai phụ có thể xuất hiện nang buồng trứng trong giai đoạn đầu thai kì, nhằm hỗ trợ bào thai; một số nang có thể xuất hiện cho đến hết thai kỳ.
Nhiễm trùng vùng chậu thường do các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng có thể làm nang buồng trứng phát sinh.
Các nguyên nhân khác: u nang buồng trứng rất dễ gặp ở các chị em bị rối loạn nội tiết, rối loạn kinh nguyệt, kinh nguyệt đến sớm, từng bị sảy thai, gan bị nhiễm độc…

Dấu hiệu u nang buồng trứng

U nang buồng trứng xuất hiện âm thầm trong thời gian dài mà không gây ra bất kì triệu chứng nào. Nhiều chị em chỉ phát hiện bệnh thông qua thăm khám phụ khoa định kỳ hoặc khi siêu âm vùng bụng dưới.

Khi nang buồng trứng lớn, chèn ép lên các cơ quan lân cận thì chị em sẽ xuất hiện các dấu hiệu điển hình sau:

Cơn đau đặc trưng: Đau vùng bụng dưới, đau vùng chậu hoặc đau vùng thắt lưng âm ỉ, cảm giác đau gia tăng ở những hoạt động nhất định như đau khi quan hệ tình dục, đau khi hành kinh, giống với cơn đau khi chị em bị viêm vùng chậu hoặc u xơ tử cung…
Gặp khó khăn khi tiểu tiện, tiểu tiện thường xuyên nếu nang chèn ép vào bàng quang.
Đại tiện khó khăn, táo bón thường xuyên nếu nang buồng trứng chèn ép vào trực tràng.
Các triệu chứng khác như: cảm giác nặng, căng tức vùng bụng dưới, chu kỳ kinh nguyệt thất thường, đau tức ngực hoặc tăng cân không kiểm soát…
Nếu khối u nang phát triển nhanh, chị em chướng bụng kèm theo hiện tượng sụt cân, chán ăn, cơ thể mệt mỏi… thì là dấu hiệu u nang ác tính.
Nếu chị em xuất hiện cơn đau đột ngột, kèm theo hiện tượng bụng chướng, ấn đau nhói hạ vị và hai hố chậu, thậm chí có thể sờ thấy khối u căng, ít di động, thì có thể là dấu hiệu xoắn nang buồng trứng.

U nang buồng trứng có nguy hiểm không?

U nang buồng trứng có nguy hiểm không phụ thuộc vào tính chất của khối u nang. Nang cơ năng thường lành tính, không nguy hiểm và có thể biến mất sau khoảng 2,3 vòng kinh mà không cần điều trị. Tuy nhiên, nang thực thể thì cần phải điều trị càng sớm càng tốt để tránh các biến chứng phát sinh như:

Chèn ép các bộ phận xung quanh: U phát triển trong thời gian dài sẽ gia tăng kích thước, chèn ép lên bàng quang gây ra đái rắt, chèn ép lên trực tràng gây ra đại tiện khó, chèn ép lên niệu quản khiến bể thận ứ nước, thậm chí còn có thể chèn ép tĩnh mạch chủ dưới, làm đình trệ tuần hoàn máu, phù chân, chướng cổ…
Xoắn nang: Những khối u nang có cuống dài, không dính sẽ dễ dàng di động ra khỏi vị trí lúc đầu trong khung chậu, gây xoắn nang hoặc xoắn ống dẫn trứng. U xoắn khiến tuần hoàn máu ngưng trệ, bệnh nhân đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn và choáng nếu không đến bệnh viện điều trị ngay sẽ bị hoại tử buồng trứng.
Vỡ nang: Nếu dịch trong khối u quá lớn thì sẽ gây áp lực cho buồng trứng, dễ dẫn đến vỡ nang, chất dịch trong u nang chảy ra ngoài, bệnh nhân đau đớn, có nguy cơ nhiễm khuẩn, nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ đe dọa đến tính mạng.
Nguy cơ ung thư: Khoảng 2-3% bệnh nhân bị u nang buồng trứng có nguy cơ ung thư hóa, đặc biệt là các loại u nang nước buồng trứng. Chị em bị vô sinh, kinh thưa, không sinh con, hút thuốc lá và có người thân trong gia đình bị ung thư thì nguy cơ ung thư buồng trứng cao hơn.

Chẩn đoán u nang buồng trứng như thế nào?

U nang buồng trứng thường được phát hiện khi chị em thăm khám phụ khoa định kỳ hoặc thăm khám các bệnh lý khác. Thăm khám lâm sàng khó có thể nhận biết bệnh mà phải thông qua các xét nghiệm cận lâm sàng như:

Siêu âm: Phương pháp giúp hiển thị hình ảnh buồng trứng và các bộ phận khác trong hệ sinh dục của nữ giới, cho phép xác định cụ thể vị trí, hình dạng, kích thước, tính chất dịch bên trong khối u.
Xét nghiệm máu: Bác sĩ có thể đề nghị làm thêm xét nghiệm máu đo lượng chất Alpha Feto Protein (CA 125) để chẩn đoán u nang là lành tính hoặc ác tính.
Các xét nghiệm khác: Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp điện toán (CT scan)…

Cách điều trị u nang buồng trứng

Điều trị u nang buồng trứng phụ thuộc vào các loại u nang và sự tiến triển của u nang. Hầu hết các nang buồng trứng (trên 90%) đều lành tính và không cần điều trị đặc biệt, điển hình như các nang cơ năng có khả năng biến mất sau từ 8 đến 12 tuần.

Như vậy, bác sĩ sẽ theo dõi khoảng 2 đến 3 vòng kinh bằng siêu âm sau mỗi khi hành kinh để kiểm tra xem nang có thay đổi tính chất hoặc kích thước không. Nếu nang nhỏ đi thì có thể không cần can thiệp y khoa. Nếu cần điều trị, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị nội khoa bằng thuốc hoặc can thiệp ngoại khoa.

Điều trị u nang buồng trứng bằng thuốc

Nếu như u nang cơ năng tái phát thì bác sĩ cần phải kê thuốc tránh thai dạng uống để kiểm soát lượng hormone trong cơ thể, giảm nguy cơ tái phát của u nang (tuy nhiên thuốc không thể làm giảm kích thước của khối u).

Ngoài ra, thuốc cũng được chỉ định trong thời gian chờ phẫu thuật đối với các nang đã được chỉ định mổ.

Phẫu thuật cắt khối u nang buồng trứng

Các trường hợp cụ thể được chỉ định phẫu thuật ngay bao gồm: U nang to nhanh, nghi ngờ ung thư hoặc đã kiểm tra thấy ung thư, u xuất hiện lâu. Cụ thể:

Nang phát triển kích thước lớn (trên 10 cm), chèn ép nội tạng xung quanh, gây ra các triệu chứng khó chịu trong sinh hoạt nên phải mổ.

U nang có nguy cơ phát triển ác tính hoặc đã tìm thấy sự xuất hiện của tế bào ung thư, cần phải cắt bỏ ngay để loại trừ nguy cơ ung thư buồng trứng.

Nang hình thành do lạc nội mạc tử cung, cần phải cắt bỏ để tránh hiện tượng vô sinh ở nữ giới.

Nang đã biến chứng xoắn hoặc vỡ rất dễ gây nhiễm trung cấp tính, cần phẫu thuật ngay để bảo toàn tính mạng người bệnh.

Trên thực tế, hầu hết các loại nang thực thể dạng lỏng, dạng nhày hoặc dạng bì hình thành do sự biến đổi cấu trúc trong buồng trứng đều không thể biến mất nên cần phải cắt bỏ, phòng ngừa biến chứng và nguy cơ ung thư hóa vì vậy phẫu thuật cắt bỏ là cần thiết. Các cách phẫu thuật hiện nay bao gồm nội soi hoặc mổ bụng hở, cắt khối u buồng trứng hoặc cắt phần phụ, cắt tử cung… tùy theo kích thước và tính chất của khối u.

PHÒNG KHÁM BÁC SĨ NHẬT - BỆNH VIỆN TỪ DŨ